Là một xã vùng cao của huyện Lâm Bình với hơn 90% người dân sinh sống là đồng bào dân tộc thiểu số (chủ yếu là dân tộc Mông, Dao, Tày), Xuân Lập là xã có xuất phát điểm về kinh tế - xã hội thấp so với mặt bằng chung của huyện và tỉnh. Tỷ lệ hộ nghèo còn cao (đến tháng 7 năm 2019 xã Xuân Lập có 368/492 hộ nghèo, chiếm 74,8%), thu nhập bình quân đầu người thấp (năm 2019 đạt 12,5 triệu đồng/người/năm), trình độ dân trí không đồng đều và còn hạn chế. Ngoài ra, sự phức tạp của địa hình, giao thông đi lại khó khăn, hạ tầng kinh tế - xã hội còn nhiều yếu kém đã ảnh hưởng rất nhiều tới việc triển khai các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, các dự án đầu tư vào địa phương. Trong bối cảnh đó, việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới tại Xuân Lập cũng gặp nhiều khó khăn trở ngại, đòi hỏi sự quyết tâm, nỗ lực cố gắng vươn lên, sự đoàn kết, đồng lòng của hệ thống chính trị tại địa phương cũng như sự ủng hộ của nhân dân.
          Trong 10 năm triển khai xây dựng nông thôn mới (từ năm 2010 đến đầu năm 2020), được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Huyện uỷ, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc huyện Lâm Bình, sự đồng tình, ủng hộ của đông đảo cán bộ, đảng viên, cộng đồng và nhân dân, xã Xuân Lập đã đẩy mạnh thực hiện nhiều chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng cơ sở hạ tầng, tạo thành điểm nhấn xây dựng nông thôn mới ở Xuân Lập hôm nay.
          Một trong những kết quả tiêu biểu nhất đem đến sựđổi thay rõ rệt ở nơi đây, đó là hệ thống giao thông được đầu tư xây dựng cơ bản tạo bước chuyển biến rõ nét về chất lượng. Trước đây, từ trung tâm huyện Lâm Bình lên xã Xuân Lập phải đi mất gần 2 giờ đồng hồ, vì đường đất, trời mưa nhiều đoạn lầy lội, đi lại rất khó khăn. Từ khi con đường được nâng cấp, trải nhựa, thời gian từ huyện lên tới trung tâm xã được rút ngắn, chỉ còn khoảng 20 phút. Không chỉ nâng cấp tuyến đường từ huyện đi trung tâm xãmà các tuyến đường từ trung tâm xã đến các thôn Nà Loà, Khuổi Trang, Khuổi Củng cũng được cải tạo xây dựng. Việc nâng cấp, cải tạo các công trình giao thông quan trọng trên địa bàn xã không chỉ tạo ra khung cảnh nông thôn mới với đường xá sạch đẹp, tạo điều kiện thuận lợi để bà con nhân dân đi lại mà còn giúp xã thúc đẩy phát triển giao thương, phát triển kinh tế - xã hội, một số sản phẩm nông sản của địa phương có điều kiện đến được với nhiều thị trường trong và ngoài tỉnh nhờ giao thông thuận tiện hơn.
          Đồng thời với việc phát triển cơ sở hạ tầng, để xây dựng nông thôn mới, xã Xuân Lập cũng tập trung lãnh đạo, chỉ đạo bà con nhân dân phát triển các mô hình kinh tế như xây dựng các dự án phát triển chăn nuôi trâu, bò bằng hình thức chăn thả tập trung tại các khu vực: Thẳm Vài, Khuổi Lầu, Khuổi Kẹn, thôn Lũng Giềng, Nặm Hù, thôn Nà Co và các thôn bản khác theo quy hoạch; phát triển chăn nuôi ngựa bằng hình thức nuôi nhốt tại thôn Khuổi Củng, kết hợp đưa các giống cỏ cho năng suất cao (cỏ VA06, cỏ Pác Chông…) vào trồng để làm thức ăn cho đàn ngựa; phát triển đàn dê theo hướng chăn nuôi tập trung; thí điểm đưa giống cây cam sành, chanh tứ mùa trồng tại các thôn Lũng Giềng, Khuổi Trang, Khuổi Củng, Nà Co; vận động nhân dân thôn Nà Loà thí điểm mô hình trồng chuối tiêu và chăn nuôi ếch theo hướng sản xuất hàng hoá. Thực hiện các chương trình dự án phát triển kinh tế, từ năm 2015 đến hết năm 2019 xã đã có 99 hộ thoát nghèo. Tỷ lệ hộ nghèo của xã bình quân hàng năm giảm 4,2%/ năm. Việc đẩy mạnh phát triển các mô hình kinh tế tại tại địa phương đã đem lại việc làm, thu nhập cho người dân. Đến hết năm 2019, tỷ lệ lao động có việc làm thường xuyên trên địa bàn xã đạt 99,7%.
          Hệ thống thông tin truyền thông được quan tâm đầu tư phát triển, trạm truyền thông không dây của xã được duy trì và phủ sóng đến các thôn bản.Tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt 100%.Trạm y tế xã được công nhận đạt chuẩn quốc gia. Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo và giữ vững đem lại cuộc sống bình yên cho người dân. Kết quả, từ một xã khi mới bắt tay vào xây dựng nông thôn mới chưa đạt tiêu chí nào, trong điều kiện hết sức khó khăn, nhất là về kinh tế, cơ sở hạ tầng, với nhiều nỗ lực và cố gắng, đến đầu năm 2020, xã Xuân Lập đã đạt 9/19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới.
          Những kết quả này có được so với nhiều xã kháctrên địa bàn huyện, tỉnh chưa thật nổi bật nhưng đối với một xã còn gặp nhiều khó khăn như Xuân Lập thì đây thực sự là một điểm nhấn mới cho nông thôn, từ đó tạo đà để bà con đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn xã tiếp tục, cố gắng hoàn thành các tiêu chí còn lại, vươn lên phát triển kinh tế, giảm nghèo, tăng thu nhập, góp phần xây dựng quê hương.
          Xây dựng nông thôn mới là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, hành trình đến đích hoàn thành nông thôn mới ở Xuân Lập còn dài, bởi với xuất phát điểm thấp và điều kiện vốn có của Xuân Lập còn rất hạn chế. Nhưng với những kết quả bước đầu đã đạt được, có thể nhận thấy rằng nông thôn mới với nhiều khởi sắc chắc chắn sẽ đến với Xuân Lập vào một ngày không xa.
 

*Tài liệu tham khảo:Đảng ủy xã Xuân Lập: Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Xuân Lập khóa IX, nhiệm kỳ 2020-2025
- Ủy ban nhân dân xã Xuân Lập: Báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020