Trong thời đại công nghệ 4.0, không gian mạng là một kho tàng thông tin khổng lồ, phong phú, đa dạng, giúp ích rất nhiều cho đoàn viên, thanh niên trong học tập, lao động, vui chơi giải trí, kết nối và mở rộng mạng lưới giao tiếp. Song, bên cạnh những yếu tố tích cực, cũng còn không ít tác động tiêu cực do mạng xã hội mang lại. Trước những tác động đó, cần phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng, thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp nhằm xây dựng văn hóa ứng xử cho đoàn viên, thanh niên trên không gian mạng.
          Không gian mạng là mạng lưới kết nối của cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, bao gồm mạng viễn thông, mạng Internet, mạng máy tính, hệ thống thông tin, hệ thống xử lý và điều khiển thông tin, cơ sở dữ liệu. Không gian mạng là nơi con người thực hiện các hành vi xã hội không bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Với đặc điểm nổi trội là tốc độ kết nối nhanh, phạm vi chia sẻ rộng, hiệu quả tác động lớn, internet, mạng xã hội trở thành môi trường cung cấp, chia sẻ, trao đổi, khai thác sử dụng thông tin, đem lại những lợi ích to lớn, từng bước khẳng định vai trò thiết yếu trong đời sống xã hội. Đồng thời, tác động một cách trực tiếp, làm thay đổi nhận thức, hành vi của mỗi cá thể, qua đó tác động đến sự phát triển của toàn xã hội.
          Chính vì sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin, mỗi người đều có thể dễ dàng truy cập internet, mạng xã hội. Điều đó vừa tạo thuận lợi cho việc tiếp thu, chia sẻ thông tin, tình cảm, học hỏi, giao lưu văn hóa,… tuy nhiên cũng ẩn chứa những nguy cơ, hệ lụy tiêu cực khi người sử dụng không biết khai thác, tiếp nhận, xử lý, chia sẻ thông tin. Internet, mạng xã hội cũng bộc lộ những mặt trái, những tác động tiêu cực đối với đời sống văn hóa xã hội, nhất là nhận thức, thái độ, hành vi của thế hệ trẻ.
          Thời gian gần đây, văn hóa ứng xử của đoàn viên thanh niên (ĐVTN) trên không gian mạng đang là vấn đề xã hội đáng quan tâm, bởi một bộ phận thanh niên có những phát ngôn, bình luận “thiếu văn hóa”, không phù hợp với đạo đức, thuần phong mỹ tục tốt đẹp của Việt Nam… gây bất bình trong dư luận xã hội. Đáng lo ngại hơn là lợi dụng sự phát triển của internet, mạng xã hội, các thế lực thù địch, phản động thường xuyên tuyên truyền, đăng tải những nội dung, thông tin xấu, độc… Qua đó, nhằm cổ vũ cho tạo tư tưởng thực dụng, suy nghĩ ích kỷ, lối sống không lành mạnh, coi trọng vật chất, quen hưởng thụ ở một bộ phận thanh niên. Thủ đoạn này còn tác động dẫn đến hình thành ở một số ít thanh niên có thái độ thờ ơ, bàng quan với những biểu hiện sai trái trong cuộc sống, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không lên án; thái độ vô cảm về chính trị, thiếu trách nhiệm với cộng đồng. Nếu không ngăn chặn kịp thời, sẽ dần dẫn đến tình trạng “khô Đảng, nhạt Đoàn”, phai nhạt lý tưởng, thiếu niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, ở một bộ phận thanh niên.
          Trước thực trạng đó, nhằm xây dựng chuẩn mực đạo đức, giáo dục ý thức, tạo thói quen tích cực về hành vi ứng xử trên không gian mạng cho ĐVTN, Trung ương Đoàn đã triển khai cuộc vận động “Ứng xử văn minh trên không gian mạng” giai đoạn 2023-2030. Hưởng ứng cuộc vận động, các cấp bộ Đoàn đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền 4 quy tắc nòng cốt "Tuân thủ, lành mạnh, an toàn, trách nhiệm"; 100% cán bộ đoàn, đoàn viên cam kết ứng xử văn minh trên không gian mạng thông qua ứng dụng Thanh niên Việt Nam; tăng cường các tin, bài về thanh niên ứng xử văn minh, các hành động đẹp, tin tốt, chuyện đẹp trên không gian mạng; tổ chức tuyên truyền Luật An ninh mạng cho ĐVTN… Đồng thời, nhận diện âm mưu, phương thức, thủ đoạn hoạt động của các thế lực thù địch, các cá nhân lợi dụng internet, đặc biệt là sử dụng mạng xã hội để tuyên truyền, kích động, chống phá Đảng, nhà nước. Từ đó, tạo môi trường cho đoàn viên, thanh niên chủ động thay đổi và điều chỉnh hành vi để tham gia hoạt động trên không gian mạng an toàn, lành mạnh…
          Mỗi đoàn viên, thanh niên là một chiến sĩ trên không gian mạng
          Trước hết, mỗi ĐVTN cần chủ động khai thác lợi thế tích cực của internet, mạng xã hội (MXH), các nền tảng số để tuyên truyền, vận động, quán triệt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Đoàn; chủ động tiếp cận, nghiên cứu các hiện tượng, trào lưu mới để có nhận định và định hướng; đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền và trang bị những kỹ năng giúp ĐVTN sử dụng MXH có ích và an toàn; xây dựng, duy trì các tài khoản, chuyên trang trên MXH để kịp thời tuyên truyền, giáo dục, đoàn kết tập hợp thanh niên; lan tỏa "Mỗi ngày một tin tốt, mỗi tuần một câu chuyện đẹp"… Qua đó, tạo ra được những "vắc xin" chống tin giả, tin xấu độc, tin tiêu cực, góp phần bảo vệ thanh, thiếu niên trên không gian mạng; xây dựng hình mẫu thanh niên thời đại mới.
          Thứ hai, Trung ương Đoàn cần tăng cường các hoạt động nâng cao kỹ năng, kiến thức về truyền thông trên không gian mạng cho đội ngũ cán bộ Đoàn các cấp, lực lượng nòng cốt làm công tác tuyên truyền, giáo dục thanh, thiếu niên; kiên quyết bài trừ các thông tin xấu, độc, phản văn hóa trên internet, MXH…
          Thứ ba, Phát huy vai trò xung kích của ĐVTN trong công tác tuyên truyền, đấu tranh phản bác với các luận điệu sai trái, thù địch trên không gian mạng, Đoàn viên thanh niên chủ động tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; vận động người dân tham gia tố giác tội phạm, phản bác những luận điệu sai trái; chia sẻ những việc làm tốt, câu chuyện hay để truyền cảm hứng đến ĐVTN.
          Thứ tư, Tuân thủ 4 quy tắc ứng xử nòng cốt gồm "Tuân thủ, lành mạnh, an toàn, trách nhiệm", ĐVTN cần tiếp tục nâng cao nhận thức, năng lực chính bản thân trong việc ứng xử văn minh; chủ động học tập bổ sung kiến thức, tiếp cận thông tin chính thống trên không gian mạng; phân biệt được thông tin xấu, độc và hành vi ứng xử không phù hợp...
          Cùng với đó, cần tăng cường công tác quản lý hệ thống mạng xã hội, ngăn chặn, xử lý nghiêm những hành vi “lệch chuẩn văn hóa”. Các cơ quan chức năng cần kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm những cá nhân, tổ chức tuyên truyền nội dung, thông tin xấu độc, “lệch chuẩn văn hóa”. Đẩy mạnh tuyên truyền Luật an ninh mạng và các văn bản pháp luật liên quan đến hoạt động tham gia mạng xã hội để nâng cao ý thức, trách nhiệm của thanh niên. Coi trọng định hướng, hướng dẫn cho thanh niên cách thức khai thác, phân loại, sử dụng thông tin trên mạng hiệu quả; gắn với tuyên truyền, lan tỏa những nội dung thông tin tích cực, những biểu hiện nhân văn, văn hóa trên internet, mạng xã hội theo phương châm “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”. Từ đó, góp phần xây dựng cho ĐVTN cách ứng xử có văn hóa trên không gian mạng, tránh được những ảnh hưởng tiêu cực từ internet và mạng xã hội./.

 

Th.s Lưu Thị Thu Hà
Giảng viên khoa Xây dựng Đảng