Tuyên Quang là tỉnh miền núi phía Bắc, nằm giữa Tây Bắc và Đông Bắc Việt Nam, tiếp giáp với 07 tỉnh: Hà Giang, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Thái Nguyên, Bắc Cạn, Cao Bằng; diện tích tự nhiên là 5.868 km²; dân số 785 nghìn người; với 22 dân tộc, trong đó dân tộc thiểu số chiếm 52%; có 07 đơn vị hành chính (06 huyện, 01 thành phố), 138 xã, phường, thị trấn (trong đó 63 xã đặc biệt khó khăn thuộc diện đầu tư Chương trình 135 giai đoạn 2017-2020 của Chính phủ). Trong những năm qua, bên cạnh những kết quả đạt được về sự phát triển kinh tế - xã hội, một số loại tệ nạn xã hội cũng diễn biến hết sức phức tạp trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là tệ nạn ma túy.
          Đứng trước thực trạng trên, trong năm 2018 - 2019 các cấp ủy Đảng, chính quyền trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang đã quyết liệt triển khai thực hiện Chỉ thị số 36 - CT/TW ngày 16/8/2019 của Bộ Chính trị về tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy; Kế hoạch số 339-KH/TU ngày 11/11/2019 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về việc thực hiện Chỉ thị số 36-CT/TW ngày 16/8/2019 của Bộ Chính trị; Quyết định số 374/QĐ-UBND ngày 05/12/2018 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc ban hành Đề án tổ chức quản lý, cai nghiện ma túy trên địa ban tỉnh Tuyên Quang đến năm 2020, định hướng đến năm 2025... chính vì vậy, công tác phòng, chống các tệ nạn xã hội nói chung và cai nghiện ma túy nói riêng đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận góp phần ổn định an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh, cụ thể:
          Thứ nhất, về công tác tuyên truyền
          Sở Lao động-Thương binh và Xã hội đã phối hợp với Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh xây dựng phóng sự chuyên đề tuyên truyền về xã, phường, thị trấn làm tốt công tác cai nghiện ma túy phát sóng trên truyền hình Tuyên Quang TTV trong tháng hành động phòng chống ma tuý năm 2018 (tháng 6 năm 2018); thiết kế nội dung, hình thức và lắp đặt 250 pa nô tuyên truyền về công tác cai nghiện ma túy tại các huyện Hàm Yên, Chiêm Hóa, Na Hang và Lâm Bình và 10 xã, phường trọng điểm về ma túy trên địa bàn tỉnh; tổ chức hội nghị truyền thông, Tọa đàm giữa các cơ quan Ban chỉ đạo tỉnh, đối tượng hoàn thành cai nghiện tiêu biểu và học viên đang cai nghiện ma túy về công tác cai nghiện ma túy tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh nhân "Ngày toàn dân phòng, chống ma túy" 26/6; tổ chức 05 lớp tập huấn về công tác điều trị, cai nghiện ma túy tại cộng đồng cho 212 học viên tại huyện Sơn Dương, huyện Yên Sơn, huyện Chiêm Hóa và thành phố Tuyên Quang
          Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể cấp tỉnh đã phối hợp với các cơ quan thông tin, truyền thông, Ủy ban nhân dân huyện, thành phố đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người nghiện đi cai nghiện ma túy, cung cấp tài liệu, tham gia lập hồ sơ cai nghiện ma túy bắt buộc. Vận động gia đình, đoàn thể phụ trách, các thành phần kinh tế ở địa phương tham gia giúp đỡ, hỗ trợ tạo việc làm cho người thực hiện biện pháp quản lý sau cai nghiện ma túy tại nơi cư trú. Tổ chức các hoạt động tuyên truyền pháp luật phòng chống ma túy, nâng cao trách nhiệm của gia đình người nghiện trong việc vận động người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma túy đăng ký các hình thức cai nghiện ma túy phù hợp.
          Thứ hai, về công tác cai nghiện tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh
           Trong những năm qua, Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh đã khắc phục khó khăn, tổ chức tiếp nhận, quản lý, cai nghiện cho người nghiện ma túy bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Quyết định của Tòa án nhân dân và người nghiện ma túy đăng ký cai nghiện ma túy tự nguyện, theo đó: từ năm 2018 đến hết tháng 12 năm 2019 có 132 học viên cai nghiện tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh (trong đó có 130 trường hợp cai nghiện bắt buộc và 02 trường hợp cai nghiên tự nguyện). Số đối tượng tiếp nhận mới tại Cơ sở cai nghiện bắt buộc của tỉnh ngày càng tăng, nếu như năm 2018 cơ sở chỉ tiếp nhận mới 30 trường hợp thì đến 31/12/2019 tiếp nhận mới 68 trường hợp, tăng 38 trường hợp so với năm 2018 (44,11%); đồng thời số người nghiện ma túy tại Cơ sở cũng giảm, nếu như năm 2018 giảm 39 trường hợp thì đến hết năm 2019 giảm 48 trường hợp (so với năm 2018 giảm 09 trường hợp) nguyên nhân giảm là do 70 trường hợp hoàn thành cai nghiện, 15 trường hợp bị đưa đi cải tạo và 02 trường hợp bị chết do bị bệnh trong quá trình cải tạo.
          Bên cạnh công tác tiếp nhận và quản lý cai nghiện, Cơ sở cai nghiện của tỉnh còn làm tốt công tác giáo dục, tư vấn, phục hồi hành vi, nhân cách của người nghiện, lao động trị liệu và dạy nghề bằng nhiều biện pháp như: chia số người nghiện ma túy hiện đang quản lý thành 04 tổ, nhóm có cùng hoàn cảnh để tiện cho việc sinh hoạt, điều trị và giúp đỡ, xóa bỏ mặc cảm, thúc đẩy sự tôn trọng lẫn nhau và chia sẻ giữa mọi người; tổ chức cho người nghiện ma túy học tập về đạo đức, lối sống, quyền và nghĩa vụ của công dân, tuyên truyền, giới thiệu về Luật Phòng, chống ma túy và các văn bản pháp luật khác; tổ chức các hoạt động thể dục - thể thao phù hợp với thực trạng cơ sở vật chất của Cơ sở, như: bóng bàn, cầu lông, bóng chuyền; cán bộ Cơ sở thực hiện tư vấn cá nhân giúp người nghiện ma túy tháo gỡ những vướng mắc, lo lắng về gia đình, sức khỏe, bệnh tật; tổ chức cho người nghiện lao động trị liệu với các công việc như: trồng rau xanh, dọn dẹp, san nền...; đồng thời, Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh phối hợp với Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Sơn Dương tổ chức 02 lớp dạy nghề cho 62 người cai nghiện ma túy tại Cơ sở (nghề Hàn điện 35 người, nghề trồng nấm 27 người). Tổ chức 01 lớp tập huấn hướng dẫn kỹ năng lập kế hoạch sản xuất kinh doanh và tư vấn, hướng dẫn tìm kiếm việc làm cho 60 người nghiện ma túy cai nghiện ma túy tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh.
          Thứ ba, Công tác cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng
          Công tác cai nghiện tại gia đình và cộng đồng đã được các huyện, thành phố thực hiện theo quy định của Chính phủ, văn bản hướng dẫn của Bộ, Ngành Trung ương và Ủy ban nhân dân tỉnh, các Sở, ngành liên quan đồng thời áp dụng dựa trên tình hình thực tế của địa phương với 03 hình thức: cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cai nghiện tự nguyện tại cộng đồng và cai nghiện bắt buộc tại cộng đồng. Người nghiện ma túy được khuyến khích tự nguyện khai báo tình trạng nghiện ma túy và đăng ký hình thức cai nghiện tại gia đình hoặc tại cộng đồng. Gia đình và người nghiện có trách nhiệm tham gia các hoạt động tổ chức cai nghiện tại gia đình và cộng đồng. Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn tổ chức công tác cai nghiện tại gia đình và cộng đồng bao gồm các hoạt động: thành lập Tổ công tác cai nghiện ma túy; tư vấn, hỗ trợ, quản lý, giáo dục người cai nghiện tại gia đình và cộng đồng; thành lập các câu lạc bộ, tổ chức các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục, thể thao và các hoạt động xã hội khác giúp người cai nghiện phục hồi sức khỏe, nhân cách và hòa nhập cộng đồng; tạo điều kiện cho người sau cai nghiện được học nghề và tìm việc làm. Đến nay, 100% xã, phường, thị trấn có người nghiện ở các huyện, thành phố đã thành lập Tổ công tác cai nghiện.
          Các ngành, thành viên Ban chỉ đạo tỉnh, Ủy ban nhân dân huyện, thành phố và các xã, phường, thị trấn đã chủ động phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể tuyên truyền vận động người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma túy tự khai báo và đăng ký các hình thức cai nghiện hiện có trên địa bàn tỉnh. Từ năm 2018 đến 2019, trên địa bàn tỉnh đã tổ chức cai nghiện tại gia đình, cai nghiện tại cộng đồng cho 486 lượt người nghiện.
           Thứ tư, Công tác quản lý sau cai nghiện tại nơi cư trú
           Các trường hợp sau khi hoàn thành cai nghiện tại Cơ sở cai nghiện bắt buộc được Ban chỉ đạo cấp huyện, thành phố bàn giao cho Ban chỉ đạo cấp xã quản lý, theo dõi, giúp đỡ từng cá nhân người nghiện, Ban chỉ đạo cấp xã giao cho Tiểu ban phòng, chống tội phạm và tệ nạn xã hội ở thôn, xóm, bản, tổ nhân dân và gia đình người nghiện. Tiểu ban có trách nhiệm tổ chức, phân công người giúp đỡ, theo dõi, giám sát quá trình cai nghiện tự giác của người nghiện, đồng thời phối hợp cấp uỷ, chính quyền địa phương triển khai nhiều các giải pháp tạo việc làm cho các đối tượng, nhận xét, đánh giá đối tượng trong thời gian áp dụng quản lý sau cai tại nơi cư trú. Định kỳ tổ chức kiểm tra, nắm bắt nhu cầu học nghề, tình trạng việc làm - thu nhập của người cai nghiện tại cộng đồng, người sau cai nghiện và người cai nghiện hoàn thành để xây dựng kế hoạch dạy nghề, tạo việc làm cho người cai nghiện, giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống tái hòa nhập cộng đồng.
           Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, công tác cai nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh còn gặp nhiều khó khăn, như: cơ sở cai nghiện ma túy chưa được cấp đất, không có nhà xưởng sản xuất, chuồng trại chăn nuôi và vốn nên việc tổ chức cho người nghiện ma túy lao động trị liệu gặp rất nhiều khó khăn; số lượng người nghiện ma túy mỗi năm đều tăng trong khi số cán bộ làm việc tại Cơ sở cai nghiện chưa đáp ứng yêu cầu, hiện chỉ có 11 người (thiếu 08 người so với chỉ tiêu biên chế được giao); việc kiện toàn bộ máy các phòng, bộ phận chuyên môn và điểm vệ tinh của Cơ sở cai nghiện chưa được thực hiện, do không đủ số lượng người làm việc. Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng và xây dựng hàng rào bảo vệ tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh tiến độ thực hiện còn chậm; việc xây dựng Đề án chuyển đổi Đội quản lý cai nghiện ma túy thành cơ sở điều trị cắt cơn nghiện ma túy tại cộng đồng tại huyện Hàm Yên triển khai còn chậm; người nghiện ma túy và gia đình có người nghiện không tự giác khai báo tình trạng nghiện để đưa vào điều trị, cai nghiện ma túy; công tác cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng hiệu quả chưa cao... gây khó khăn cho quá trình cai nghiện ma túy.
          Để khắc phục những khó khăn vướng mắc, nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác phòng, chống tệ nạn xã hội nói chung và công tác cai nghiện ma túy nói riêng, trong thời gian tới các cấp, các ngành trên địa bàn tỉnh cần tập trung làm tốt một số giải pháp sau:
          Một là, tiếp tục triển khai thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, Chiến lược Quốc gia phòng, chống và kiểm soát ma tuý đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030; các Văn bản chỉ đạo của tỉnh về công tác phòng, chống ma túy, đặc biệt là Chỉ thị số 36-CT/TW ngày 16/8/2019 của Bộ Chính trị về tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy; Kế hoạch số 339-KH/TU ngày 11/11/2019 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về việc thực hiện  Chỉ thị số 36-CT/TW ngày 16/8/2019 của Bộ Chính trị; Quyết định số 374/QĐ-UBND ngày 05/12/2018 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc ban hành Đề án tổ chức quản lý, cai nghiện ma túy trên địa ban tỉnh Tuyên Quang đến năm 2020, định hướng đến năm 2025.
          Hai là, Đẩy mạnh công tác tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống ma túy tập trung trọng tâm các địa bàn phức tạp về an ninh - trật tự để vận động quần chúng nhân dân tích cực tham gia phát hiện, tố giác tội phạm, tệ nạn ma túy ngay tại cơ sở; đồng thời tạo điều kiện, giúp đỡ người sau cai nghiện trở về tái hòa nhập cộng đồng.
          Ba là, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội cần phối hợp với các sở, ban, ngành tham mưu cho Uỷ ban nhân dân tỉnh ban hành các văn bản chỉ đạo điều hành  về công tác cai nghiện và quản lý sau cai nghiện ma túy.
          Bốn là, tăng cường mối quan hệ phối hợp với sở, ban, ngành, Ủy ban nhân dân  huyện, thành phố trong công tác cai nghiện và quản lý sau cai nghiện. Thường xuyên tổ chức các hoạt động trao đổi, tập huấn để nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ từ tỉnh đến cơ sở trực tiếp làm công tác cai nghiện và quản lý sau cai nghiện ma túy.
          Năm là, làm tốt công tác quản lý người nghiện, ngăn chặn và làm giảm tốc độ gia tăng số người nghiện mới, tổ chức có hiệu quả công tác cai nghiện gắn với quản lý và tạo việc làm sau cai nghiện; xây dựng và nhân rộng các mô hình cai nghiện và xã hội hóa công tác cai nghiện nhằm kiềm chế và giảm dần người nghiện./.
 

Thạc sĩ Hán Thị Hạnh Thúy
Phó Trưởng khoa Nhà nước và pháp luật