Xuân Vân là một xã thuần nông, nằm bên bờ sông Gâm cách trung tâm thành phố hơn 30km. Những năm gần đây, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã đã quy hoạch và mở rộng diện tích cây ăn quả theo hướng sản xuất hàng hóa thành vùng chuyên canh tập trung như cây bưởi, cây hồng, cây na. Trong đó bưởi làng Soi Hà đã trở thành thương hiệu riêng có ở Xuân Vân cũng như Tuyên Quang được nhiều thương lái biết đến, sản phẩm bắt đầu được tiêu thụ và có mặt ở nhiều thị trường.
     Nhắc đến Xuân Vân là người ta nghĩ ngay đến bưởi đường Soi Hà, nét nổi bật của bưởi Soi Hà là quả to, mỏng vỏ, múi dày, vị ngọt mát, mọng nước nhưng khi bóc hạt tép đều, khô đanh không dính tay. Tháng 11/2013 Bưởi Soi Hà đã chính thức được Cục sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) công nhận thương hiệu sản phẩm hàng hóa Việt Nam chất lượng cao, đây là cánh cửa để sản phẩm bưởi đặc sản của Yên Sơn vươn đến thị trường trong cả nước.
     Trong Quyết định số 535 ngày 31/12/2014 của Uỷ ban Nhân dân tỉnh Về việc Phê duyệt Quy hoạch phát triển Trồng trọt tỉnh Tuyên Quang đến năm 2020, định hướng năm 2030 đã giao chỉ tiêu cụ thể cho từng huyện, trong đó việc quy hoạch phát triển một số cây trồng chính là chủ lực để phát huy tối đa lợi thế vùng. Bên cạnh cây cam, cây chuối và hồng không hạt thì cây bưởi là cây trồng chính của huyện Yên Sơn được tỉnh giao kế hoạch: 320 ha, diện tích cao nhất trong các huyện. Xã Xuân Vân chiếm hơn 80% tổng diện tích trồng bưởi của toàn huyện với: 271,63ha/ 798 hộ/25 thôn, theo kết quả rà soát của Ủy ban nhân dân xã năm 2016.
     Đồng chí Lê Tiến Mai, Bí thư Đảng ủy xã Xuân Vân cho biết, trong các loại cây ăn quả có múi thì bưởi là cây chủ lực của xã và đem lại hiệu quả kinh tế cao. Định hướng những năm tiếp theo xã sẽ tiếp tục duy trì cây chủ lực và chuyển đổi mô hình phù hợp với điều kiện của địa phương. Nguồn lợi từ cây bưởi mang lại giá trị tương đối lớn, các hộ có thu nhập ổn định, nhiều hộ đã vươn lên thoát nghèo bền vững.
     Theo chỉ dẫn của đồng chí Bí thư Đảng ủy xã tôi tìm đến làng Soi Hà, dọc hai ven đường là những vườn bưởi trĩu quả của các hộ gia đình. Tháng 10 đang bắt đầu vào vụ, các hộ trẩy bưởi xếp chồng chất ở vườn để giao bán cho các thương buôn. Gặp và trao đổi với bác: Ma Văn Thắng, thôn Soi Hà, bác vui mừng chia sẻ: “Vườn bưởi nhà tôi đã thu hoạch được 5 vụ, bước đầu cho thu nhập tương đối khá, trung bình mỗi vụ thu về hơn 50 triệu đồng trong tổng số 50 cây. Hiện nay theo định hướng của cán bộ và diện tích đất trồng của gia đình, tôi đã trồng thử nghiệm thêm bưởi da xanh và cam vinh.” 

     Trong giai đoạn hiện nay có nhiều thuận lợi so với trước đây, Đảng và Nhà nước ban hành nhiều chính sách khuyến khích, hỗ trợ nông dân, nhiều tiến bộ kỹ thuật có thể ứng dụng hiệu quả vào sản xuất, đầu ra cho sản phẩm được Nhà nước quan tâm, tạo điều kiện.
     Tại Nghị quyết số 16 ngày 22/05/2016 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (Khóa XVI) về phát triển nông nghiệp hàng hóa giai đoạn 2016 - 2025 đã xác định: “Phát triển nông nghiệp hàng hóa là động lực để tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nhân dân, tạo sự ổn định và phát triển bền vững. Đổi mới và nâng cao hiệu quả các hình thức tổ chức sản xuất nông nghiệp hàng hóa; tập trung vào cây trồng, vật nuôi có lợi thế của địa phương với quy mô lớn, sản phẩm có chất lượng, giá trị gia tăng và sức cạnh tranh cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường.” 
     Cụ thể hóa việc thực hiện Nghị quyết số 16 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (Khóa XVI), Đảng ủy, Ủy ban nhân dân xã Xuân Vân đã chủ trương đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa, tiến hành quy hoạch vùng sản xuất chuyên canh trên phạm vi toàn xã. Trong Báo cáo số 38/BC – UBND ngày 26/09/2016 của Ủy ban nhân dân xã Xuân Vân về Kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh quý III năm 2016; mục tiêu và giải pháp chủ yếu về phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh quý IV năm 2016 cũng đã khẳng định: Tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế hợp lý và bền vững gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng hướng; Quản lý; khai thác, sử dụng hiệu quả các nguồn lực, thực hiện các mục tiêu Nghị quyết Đại hội địa biểu Đảng bộ xã lần thứ XXII, nhiệm kỳ 2015-2020. Tập trung phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hoá tập trung gắn với xây dựng nông thôn mới.
    Sự quan tâm của các cấp ủy đảng, chính quyền và các ban, ngành chức năng đang từng bước rút ngắn lại khoảng cách giàu nghèo; những chủ trương, chính sách đúng và trúng ý dân. Đó là điều kiện thuận lợi và động lực để nhân dân tự vươn lên làm giàu chính đáng từ việc trồng cây ăn quả.
     Bên cạnh đó, để phát triển kinh tế theo hướng hàng hóa và khẳng định thương hiệu bưởi Soi Hà thì mỗi hộ nông dân phải chủ động quảng bá sản phẩm, tìm kiếm thị trường, nắm bắt tiến bộ kỹ thuật và đầu tư khoa học công nghệ để chăm sóc và bảo quản sản phẩm, mở rộng diện tích vườn trồng để tăng thêm thu nhập. Hiện nay, thị trường cạnh tranh sản phẩm thông qua trang mạng xã hội cũng mang lại nhiều hiệu quả như: thu hút được sự quan tâm của người tiêu dùng, nhiều khách hàng nhận mua trực tiếp với nông dân thông qua kênh hình ảnh và video giới thiệu sản phẩm, vì vậy người làm vườn cũng cần phải có kiến thức công nghệ thông tin, biết truy cập internet để quảng bá sản phẩm tới khách hàng.
     Thực tiễn cho thấy hiệu quả kinh tế từ cây bưởi khá cao so với cây trồng khác, hơn nữa, giống cây này rất thích nghi với điều kiện đất đai ở địa phương, nhu cầu của thị trường lớn. Song để tránh việc trồng dàn trải, không đem lại hiệu quả như các loại cây trồng khác thì rất cần sự quan tâm sâu sát của chính quyền địa phương và các ngành chức năng từ khâu quy hoạch cũng như tìm đầu mối tiêu thụ, phát triển bưởi Soi Hà thành vùng sản xuất hàng hoá tập trung, cho nguồn thu nhập ổn định, tạo sự phát triển bền vững.
     Với sự vào cuộc của các cấp các ngành, vùng bưởi chất lượng cao của Xuân Vân sẽ dần hình thành và phát triển theo hướng hàng hóa tập trung, là nền tảng để khẳng định thương hiệu bưởi Soi Hà.

                                                                                                               Trịnh Thị Thứ