Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thắng lợi, đó là một trong những sự kiện vẻ vang, chói lọi nhất, một kỳ tích của dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Thắng lợi đó được đánh giá là sự kiện mang tính thời đại sâu sắc, mở ra một bước ngoặt trong lịch sử dân tộc ta, một cuộc đổi đời chưa từng có đối với mỗi người Việt Nam, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã được ghi vào lịch sử của dân tộc Việt Nam như một trong những mốc son chói lọi nhất. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là kết quả cuộc đấu tranh lâu dài của dân tộc Việt Nam chống đế quốc thực dân, phát huy cao độ nhất truyền thống yêu nước chống giặc ngoại xâm của dân tộc đã được hình thành qua hàng ngàn năm lịch sử.
          Mùa thu năm 1945, chiến tranh thế giới lần thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc, sau khi tiêu diệt phát xít Đức, ngày 8-8-1945, Hồng quân Liên Xô chuyển sang tấn công ở mặt trận Châu Á – Thái Bình Dương và đánh bại đạo quân Quan Đông gồm gần một triệu quân tinh nhuệ nhất của Nhật. Ngày 10-8-1945, Nhật hoàng cùng với nội các Nhật, Hội đồng chiến tranh của Chính phủ họp quyết định đầu hàng. Ngày 15-8-1945, Nhật hoàng công bố lệnh đầu hàng Liên Xô và các nước Đồng minh vô điều kiện.
          Trước tình hình hết sức khẩn cấp, Trung ương Đảng quyết định họp Hội nghị toàn quốc tại Tân Trào (Tuyên Quang) từ ngày 13 đến ngày 15-8-1945. Hội nghị toàn quốc của Đảng gồm có đại biểu các đảng bộ Bắc-Trung-Nam, đại biểu bộ phận cán bộ hoạt động ở nước ngoài, đại biểu Khu Giải phóng và các chiến khu. Hội nghị nhận định "Cơ hội rất tốt cho ta giành quyền độc lập đã tới"(1) và quyết định phát động toàn dân tổng khởi nghĩa, giành chính quyền từ tay phát xít Nhật và tay sai trước khi đồng minh vào Đông Dương. Hội nghị quyết đinh đường lối đối nội và đối ngoại của cách mạng nước ta trong tình hình mới. Đối với việc quân Anh - Mỹ - Tưởng vào Đông Dương, Hội nghị đề ra chủ trương lợi dụng mâu thuẫn giữa hai tập đoàn Anh - Pháp và Mỹ - Tưởng trong việc giành quyền lợi ở Đông Dương, Hội nghị khẳng định "Chỉ có thực lực của ta mới quyết định được thắng lợi giữa ta và Đồng minh"(2) ngay đêm 13-8-1945 Uỷ ban khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1, hạ lệnh tổng khởi nghĩa, ngày 16-8-1945, tại Tân Trào Đại hội quốc dân họp, có hơn 60 đại biểu Bắc, Trung, Nam đại biểu kiều bào ở nước ngoài; đại biểu các đảng phái; các đoàn thể, dân tộc, tôn giáo đã quy tụ tại Đại hội. Đại hội nhiệt liệt tán thành chủ trương tổng khởi nghĩa của Đảng; thông qua 10 chính sách lớn của Mặt trận Việt Minh được thực hiện trong khu giải phóng, được coi là chính sách cơ bản của chính quyền cách mạng sau khi giành thắng lợi, quyết định thành lập Uỷ ban dân tộc giải phóng (tức là Chính phủ cách mạng lâm thời) do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.
          Đại hội quốc dân thể hiện sự đoàn kết nhất trí của toàn thể dân tộc trong giờ phút quyết định vận mệnh của đất nước, thể hiện niềm tin tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng và của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định "dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập"( 3) Ngay sau đại hội Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư kêu gọi toàn thể nhân dân ta nổi dậy giành chính quyền "Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta"(4), nghe tiếng gọi của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, hơn 20 triệu đồng bào cả nước đã nhất tề đứng dậy khởi nghĩa giành chính quyền cách mạng.
          Tổng khởi nghĩa Tháng 8/1945 đã diễn ra và giành thắng lợi nhanh chóng trong vòng 15 ngày ( từ ngày 14 đến ngày 28/8/1945). Trong đó, thắng lợi ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn có ý nghĩa quyết định, nhiều địa phương mặc dù chưa nhận được lệnh Tổng khởi nghĩa nhưng khi có thời cơ đã tiến hành khởi nghĩa kịp thời, chủ động nhanh gọn, ngày 23/8/1945 chúng ta đã giành thắng lợi giòn giã ở Huế; ngày 25/8 Sài Gòn được giải phóng... từ ngày 27 đến 28/8/1945 là thời gian kết thúc tổng khởi nghĩa, trong đó Hà Tiên là điểm cuối cùng trên phạm vi cả nước.
          70 năm đã trôi qua, nhìn lại lịch sử chúng ta không thể không cảm thấy tự hào với những gì cha ông ta đã làm cho sự hồi sinh của một dân tộc. Ngày 19/8/1945, cuộc Tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi rực rỡ ở thủ đô Hà Nội, thắng lợi của cuộc khởi nghĩa đã cổ vũ và thúc đẩy mạnh mẽ các tỉnh và thành phố trong cả nước gấp rút nổi dậy giành chính quyền.
          Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình - Hà nội Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Cách mạng Tháng 8/1945 đã để lại những bài học vô cùng to lớn, đó là bài học về xác định đường lối chiến lược, sách lược đúng đắn và phương pháp cách mạng thích hợp của Đảng; đó là bài học dự báo thời cơ, nắm chắc thời cơ, không bỏ lỡ thời cơ; bài học xây dựng lực lượng cách mạng, lực lượng chính trị đến lực lượng quân sự, huy động được lực lượng của toàn dân vào cuộc đấu tranh chung; đó là bài học viết về kết hợp thời, thế và lực theo phương châm lấy ít địch nhiều, lấy yếu thắng mạnh; đó là bài học phân hoá kẻ thù, biết mình, biết địch, nhân nhượng có nguyên tắc; đó là bài học về khởi nghĩa từng phần đi đến tổng khởi nghĩa toàn quốc để giành thắng lợi hoàn toàn cho một cuộc cách mạng. Thời đại mới của Cách mạng Tháng 8/1945 đã mở ra đi tiếp một chặng đường dài trên một nửa thế kỷ với nhiều mốc son mới trong sự nghiệp chiến đấu và xây dựng của nhân dân ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng.
          Cách mạng Tháng 8/1945 có ý nghĩa lịch sử đối với dân tộc và thời đại hết sức sâu sắc; đánh dấu một cuộc biến đổi cực kỳ to lớn trong tiến trình lịch sử của dân tộc, đưa Việt Nam bước vào một kỷ nguyên mới, độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Nước ta từ một nước thuộc địa nửa phong kiến trở thành một nước độc lập, một nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á.
          Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám xác lập và nâng cao vị trí quốc tế của dân tộc Việt Nam trong hàng ngũ các dân tộc tiên phong, thúc đẩy sự phát triển của phong trào giải phóng dân tộc và tiến bộ xã hội. Nói về ý nghĩa lịch sử Cách mạng Tháng Tám Chủ tịch Hồ Chí Minh viết "Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng; lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của dân tộc thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc" (5). Tinh thần của Cách mạng Tháng Tám, những bài học của Cách mạng Tháng Tám vẫn còn nguyên ý nghĩa đối với sự nghiệp đổi mới hiện nay, sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước để giành thắng lợi ngày càng to lớn hơn./.

 


Chú thích:(1) (2) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H.2000 t7, tr 7 tr 424, 427
            (3) Hồ Chí Minh: Biên thiên niên sử. Nxb. Chính trị quốc gia, H 1993 t2, tr 256
            (4) Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H 1995 t 4, tr  454
            (5) Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H.1995 t 6, tr 159