Hàm Yên là huyện miền núi phía Bắc tỉnh Tuyên Quang, phía Bắc giáp huyện Bắc Quang (tỉnh Hà Giang), phía Nam giáp huyện Yên Sơn, phía Đông giáp huyện Chiêm Hoá, Lâm Bình phía Tây giáp huyện Yên Bình, Lục Yên (tỉnh Yên Bái). Tổng diện tích tự nhiên của huyện là 907 km2 (90.700 ha), trong đó đất sản xuất nông nghiệp có 11.403 ha, chiếm 12,66%, đất lâm nghiệp có 68.193,67 ha, chiếm 75,69%, độ che phủ rừng là 60,03%.
          Năm 2010, dân số toàn huyện là 109.632 người, gồm 12 dân tộc anh em, trong đó dân tộc Kinh chiếm 45%, dân tộc Tày 22,56%, dân tộc Dao 22,9%, dân tộc Cao Lan 5,7%, dân tộc Mông 1,94%, người Hoa 1,08%, các dân tộc khác chiếm 0,82%.
          Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo trên địa bàn huyện có được những kết quả nổi bật. Toàn huyện có 18 trường mầm non, có 27 trường tiểu học, có 21 trường THCS và có 03 trường THPT. Việc học tập được chú trọng, bình quân cứ 4 người dân có một người đi học. Đặc biệt, huyện có 02 xã điểm về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011 - 2014 chắc chắn sẽ có nhiều cơ hội mở ra sự phát triển toàn diện về kinh tế xã hội tại địa phương. Đó sẽ là động lực thôi thúc toàn xã hội quan tâm chăm lo sự nghiệp giáo dục đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu mới. Nhìn chung, tình hình kinh tế - xã hội đang có chiều hướng ổn định và phát triển tốt. Quy mô và mạng lưới trường lớp tiếp tục phát triển, hệ thống giáo dục nói chung và giáo dục phổ thông đáp ứng cơ bản yêu cầu học tập của con em các dân tộc trong huyện.
         Tính đến hết năm 2014, trên địa bàn huyện Hàm Yên có 21 trường THCS, gồm các trường: Yên Thuận, Bạch Xa, Minh Dân, Phù Lưu, Tân Loan, Tân Thành, Bình Xa, Minh Quang, Minh Tiến, Yên Lâm, Yên Hương, Tân Yên, Nhân Mục, Bằng Cốc, Thành Long, Trung Thành, Thái Sơn, Thái Hòa, Đức Ninh và Hùng Đức.  Tổng số lớp là 198 lớp với 6.177 học sinh, (trong đó trường phổ thông dân tộc THCS Yên Thuận có 8 lớp với 218 học sinh và có 113 học sinh ở bán trú, đạt tỷ lệ 52,8%). Riêng trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS huyện có 8 lớp với 280 học sinh.
          Tổng số cán bộ, giáo viên THCS trên toàn huyện là 477 cán bộ, giáo viên, trong đó có 46 cán bộ lãnh đạo quản lý, 412 giáo viên trực tiếp đứng lớp, 65 nhân viên, kế toán, thư viện. Ngoài ra trên toàn huyện còn có 20 cán bộ, giáo viên hợp đồng, trong đó có 15 giáo viên đứng lớp.
           Giáo viên là người dân tộc thiểu số là 128/477 cán bộ, giáo viên chiếm 26,8% tổng số cán bộ, giáo viên trên toàn huyện. (Trong đó Tày: 109 giáo viên, Dao: 4 giáo viên, Hoa: 4 giáo viên, Bố Y: 6 giáo viên, H.Mông: 03 giáo viên, Cao lan, Sán Dìu, Nùng: 03 giáo viên).
           Trình độ chuyên môn giáo viên: 100% giáo viên trực tiếp đứng lớp có trình độ từ Cao đẳng trở lên trong đó: Cao đẳng là 217 giáo viên (chiếm 52,6%); Đại học là 249 giáo viên (58,4%); Thạc sĩ 01 giáo viên ( chiếm 0,2%).
          Với cơ cấu đội ngũ cán bộ giáo viên và cơ sở vật chất lớp học như trên hàng năm các trường THCS trên địa bàn huyện Hàm Yên đã huy động 100% học sinh hoàn thành chương trình tiểu học vào lớp 6. Duy trì tốt phổ cập giáo dục THCS, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp lớp 9 đạt 99,8%.  Năm học 2012-2013 có 279 giáo viên đạt giải giáo viên giỏi cấp trường chiếm 64,9%. Trên toàn huyện có 22 giải học sinh giỏi cấp tỉnh ở các bộ môn Toán Internet, tiếng Anh, Toán trên máy tính cầm tay…giải nhì toàn đoàn Tin học trẻ cấp tỉnh. 3 giải Toán, 1 giải tiếng Anh Internet cấp quốc gia.
          Các trường THCS trên địa bàn huyện vẫn còn nhiều khó khăn, Hàm Yên vẫn là huyện có nhiều xã thuộc vùng sâu, vùng xa, (các trường Yên Lâm, Yên Thuận, Bạch Xa, Minh Dân, Phù Lưu…) đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 55%, địa bàn rộng, dân cư sống rải rác, giao thông đi lại nhiều xã rất khó khăn nên việc quan tâm cho con em học tập còn hạn chế, việc duy trì tỷ lệ chuyên cần là rất khó. Hơn nữa điều kiện kinh tế của địa phương còn khó khăn nhất là những xã vùng sâu, vùng xa. Chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, trình độ dân trí thấp, tỷ lệ hộ nghèo bình quân toàn huyện đến cuối năm 2014 còn 15,06%. Cơ sở vật chất, lớp học: số phòng học của 21 trường THCS trên địa bàn toàn huyện là 231 phòng, trong đó phòng học kiên cố là 179 phòng, nhà cấp 4 là 37 phòng, nhà tạm còn 15 chiếc. Những năm gần đây được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo các trường THCS trên địa bàn huyện đã được đầu tư xây dựng thêm các phòng chức năng phục vụ cho giảng dạy và học tập. Cụ thể: số phòng thư viện ở các trường THCS trên toàn huyện là 22 phòng, phòng thí nghiệm là 15 phòng, phòng học bộ môn là 52 phòng. Ngoài ra nhờ đẩy mạnh các hoạt động xã hội hóa giáo dục tại các trường THCS trên địa bàn huyện đã xây dựng được 22 công trình nước và 38 công trình vệ sinh đảm bảo môi trường  học tập xanh, sạch, đẹp  theo đúng quy định của Bộ Giáo dục - Đào tạo.
          Các cấp học trên địa bàn huyện Hàm Yên nói chung và các trường THCS nói riêng nhận được sự quan tâm thường xuyên của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương và sự chỉ đạo trực tiếp của lãnh đạo Phòng Giáo dục – Đào tạo huyện. Hằng năm, bổ sung kinh phí đầu tư mới cơ sở vật chất, trường lớp và trang thiết bị dạy học, kịp thời rút kinh nghiệm về những hạn chế, thiếu sót trong tổ chức thực hiện kinh phí xây dựng cơ bản nhờ vậy chất lượng giáo dục từng bước được nâng lên. Cũng nhờ sự quan tâm của các cấp lãnh đạo huyện,  Phòng Giáo dục - Đào tạo, cơ sở vật chất lớp học của các trường THCS đã được tăng cường, hầu hết các trường đã có phòng thư viện, phòng học chức năng, bàn ghế, lớp học đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ dạy và học của giáo viên và học sinh.
          Tình hình kinh tế - xã hội huyện Hàm Yên phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo dục nói chung và giáo dục THCS nói riêng có bước phát triển vượt bậc. Phụ huynh học sinh ngày càng quan tâm đến việc học hành của con em và tạo mọi điều kiện cho các cháu đến trường, đồng thời sẵn sàng phối hợp với nhà trường và giáo viên để tổ chức tốt các hoạt động quản lý học sinh và xã hội hóa giáo dục. Góp phần thuận lợi lớn trong việc thực hiện nghị quyết và các chỉ tiêu về thực hiện nhiệm vụ năm học của ngành giáo dục huyện Hàm Yên đề ra.
          Đội ngũ cán bộ, giáo viên công nhân viên nhiệt tình trong công tác, có ý thức tổ chức kỷ luật cao, có tinh thần học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Đội ngũ giáo viên đang công tác tại các trường THCS, có trình độ ĐHSP, CĐSP hệ chính quy trong đó 100% đạt chuẩn và gần 60% trên chuẩn, họ là những người có năng lực chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, nhiệt tình và sôi nổi trong công tác, đã được Sở Giáo dục và đào tạo giao cho Phòng Giáo dục và đào tạo Hàm Yên khảo sát tuyển chọn điều động về công tác tại các trường đáp ứng yêu cầu giáo dục của địa phương.
          Nhận thức của các bậc phụ huynh học sinh đã thay đổi, quan tâm nhiều hơn đến việc học của con em mình. Đó là thành công lớn ngành giáo dục và đào tạo huyện Hàm Yên. Xây dựng các Trường THCS là một minh chứng cho sự thành công trong phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Để đạt được kết quả của phong trào, nhà trường đã làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục ở ngay tại địa phương. Phụ huynh và các thầy cô giáo nhà trường đã dành nhiều thời gian lao động, xây dựng được khuôn viên nhà trường xanh - sạch - đẹp tại điểm trường chính. Các điểm trường lẻ cũng được sửa sang, bê tông hóa sân trường sạch, đẹp, xung quanh trường là hàng rào cây xanh đã tạo điểm nhấn cho điểm trường.
          Sự thay đổi của ngành giáo dục huyện Hàm Yên trong những năm gần đây, đặc biệt trong năm học 2013-2014, không chỉ ở cơ sở vật chất mà còn thay đổi cả ở chất lượng giáo dục ở 3 cấp học. Tiêu biểu ở cấp THCS với 21 trường, 198 lớp học với 6174 học sinh. Trong cuộc thi học sinh Giỏi cấp tỉnh bậc THCS có 30 học sinh đạt, 9 em được tuyển chọn vào đội thi học sinh giỏi cấp Quốc  gia…
          Năm học 2014-2015 là năm học đầu tiên ngành giáo dục huyện Hàm Yên thực hiện Chương trình hành động của Chính phủ, Chương trình hành động của Tỉnh ủy Tuyên Quang, Chương trình hành động của huyện Hàm Yên và Kế hoạch hành động của ngành giáo dục và đào tạo tỉnh Tuyên Quang; nhằm triển khai thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW tại Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Để duy trì thành tích đã đạt được, trong năm học mới, toàn ngành giáo dục huyện Hàm Yên sẽ tiếp tục triển khai phong trào thi đua “Dạy tốt học tốt”; trong đó, chú trọng duy trì công tác Phổ cập giáo dục Mầm non cho trẻ 5 tuổi; mở rộng các mô hình, dự án Trường Tiểu học mới (VNEN) cấp Tiểu học, triển khai thí điểm ở cấp THCS, áp dụng công nghệ dạy học Tiếng Việt lớp 1- Công nghệ giáo dục theo các mức độ khác nhau phù hợp với điều kiện của địa phương. Cùng với đó, các đơn vị trong toàn ngành tiếp tục thực hiện đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá học sinh; đồng thời, phát động sâu rộng hơn nữa các cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học, tăng cường giáo dục đạo đức lối sống, kỹ năng sống cho học sinh…
          Nhờ sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp ủy đảng, chính quyền huyện Hàm Yên đã tạo được những bước đột phá để phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương trong đó có ngành giáo dục và đào tạo. Với kết quả thi đua trong năm học 2013-2014 đầy ấn tượng như: 3 tập thể được đề nghị tặng Cờ thi đua của UBND tỉnh, 4 tập thể được đề nghị công nhân Tập thể Lao động Xuất sắc, 14 tập thể đạt danh hiệu Lao động Tiên tiến; 7 giáo viên được đề nghị  Chiến sỹ thi đua cấp Tỉnh, 70 cá nhân được đề nghị Chiến sĩ thi đua Cơ sở, 607 cá nhân đạt danh hiệu Lao động Tiên tiến; 153 giáo viên Giỏi cấp Huyện và 20 giáo viên đạt giáo viên Giỏi cấp Tỉnh, và nhiều danh hiệu thi đua khác.
          Với sự chuẩn bị chu đáo, toàn diện về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học trước thềm năm học 2014-2015, đặc biệt là sự quan tâm của Sở Giáo dục và Đào tạo, lãnh đạo huyện Hàm Yên và hội phụ huynh học sinh, ngành giáo dục huyện Hàm Yên sẽ tiếp tục thu được những thành tựu mới, thực hiện thắng lợi mục tiêu về giáo dục mà Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ huyện Hàm Yên lần thứ XIX đề ra.